Παίρνοντας αφορμή από την προχτεσινή θεματική ενότητα, γιατί dotNetNuke (DNN) και όχι κάποιο άλλο portal, ή και γιατί όχι Windows SharePoint Services (WSS), θα ήθελα να πω και εγώ τις σκέψεις μου.

Όταν έγινε η πρώτη προσπάθεια να γίνει το πέρασμα στην αρχή του χρόνου, από το παλιό CS Forum, στο Community Server (CS), η μεγάλη ιδέα ήταν, ναι μεν να έχουμε Forum, Blogs στον CS, αλλά παράλληλα αφού θέλαμε να έχουμε και άλλες υπηρεσίες έπρεπε να έχουμε και κάτι ακόμα, ένα Content Management System (CMS). Το επικρατέστερο CMS για να χρησιμοποιήσουμε ήταν το DNN.

Δεν είχε βγει το πακέτο της Microsoft για το Internet Hosting, για να έχουμε ενδείξεις της πορείας που ήθελε να προτείνει η ίδια η εταιρεία, οπότε τα κριτήρια ήταν πολλά και διάφορα αυτού.

Σαν βασικό κριτήριο, ήταν η υποστήριξη της κοινότητας, μιας και το project είναι open source. Αυτό που αναφέρθηκε και από τον Άγγελο, το DNN έχει πολύ μεγαλύτερο καθημερινό όγκο μηνυμάτων από το Rainbow στα ASP.NET Forums. Τα έτοιμα add-ins, το add-in framework, καθώς η αρχιτεκτονική της υποδομής του, τα εκπαιδευτικά videos και Webcasts που παρέχονται από το ίδιο το DNN site, και από τρίτα sites (TrainCert.NET, Seabury Design, και άλλους), για την εκπαίδευση για την εγκατάσταση, διαμόρφωση, διαχείριση και ανάπτυξη add-ins είναι πάρα πολλά και δύσκολα τα αγνοεί κάποιος.

Η υπόσχεση που είχε δωθεί και από τις δύο ομάδες ανάπτυξης, και του DNN και του CS, ότι τα δύο προϊόντα θα μπορέσουν να μοιραστούν κοινό login για τους χρήστες τους, και εύκολη μετάβαση σε ASP.NET 2.0, μιας και τα δύο χρησιμοποιούν τον ίδιο membership & personalization provider που είναι και forward συμβατός με τον αντίστοιχο του ASP.NET 2.0, είναι ένα σίγουρο χαρτί για το μέλλον και των δύο προϊόντων.

Αυτά που δεν σκεφτήκαμε και δεν λογαριάσαμε καθόλου, είναι αν το project είναι γραμμένο σε VB.NET ή σε C#. Πάλι ο Άγγελος, σωστά ανέφερε, ότι προγραμματιστές που είχαν μεράκι και ήθελαν να φτιάξουν add-ins για το DNN, έφτιαξαν interfaces σε C# και templates για την ανάπτυξη μέσω εργαλείων, όπως το Reflector for .NET και το CodeSmith, και υπάρχουν καλά add-ins σε C#, όπως τα αντίστοιχα σε VB.NET. Η πεποίθηση ότι η καρδιά του προγραμματισμού σε .NET είναι το .NET Framework και όχι η γλώσσα που χρησιμοποιεί ο καθένας γιατί αισθάνεται άνετα με αυτή, έχει πλήρη ενσάρκωση σε αυτή την περίπτωση. Δεν νομίζω οποιεσδήποτε απόψεις/δηλώσεις μπορούν να αλλάξουν το γεγονός αυτό.

Από κει και πέρα πόσο καλό είναι το DNN σε αυτό το ρόλο, μην ξεχνάμε ότι το μέγεθος της δουλειάς που έχει γίνει, και ότι είναι open source project. Δεν είναι καθαρό πολυγλωσσικό portal όπως ανέφερε ο Γιάννης. Είναι πολυγλωσσικό όσο αφορά το στατικό μέρος του, αλλά το δυναμικό περιεχόμενο δεν μπορεί να χαρακτηριστεί με μια γλώσσα, στην default του έκδοση. Σίγουρα δεν είναι “Vignette” που κατόρθωσε να κρατήσει ολόκληρο το site των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας, δεν θυμάμαι σε πόσες γλώσσες, με ταυτόχρονη υποστήριξη του περιεχομένου στις αντίστοιχες γλώσσες. Αλλά δεν είναι δυνατό να γίνει μια σύγκριση, και στο κόστος της μιας λύσης με την άλλη, και την υποδομή που χρειάζονται.

Και εδώ να μπουν και στην συζήτηση και τα WSS. Όταν μιλάμε για community sites, ή ερασιτεχνικά sites, που θέλουν να βασίζονται σε ένα CMS πρέπει να έχουμε και υπόψη μας την υποδομή που χρειάζονται. Ενώ τα WSS, υπολείπονται πολύ και σε επεκτασιμότητα και σε δυνατότητες διαμόρφωσης, είναι το πιο διαδεδομένο σύστημα portal όταν συζητάμε για intranet portals. Έχει τις αδυναμίες του, με την πολυγλωσσικότητα, κάθε φορά μπορεί να είναι σε μία γλώσσα για το στατικό περιεχόμενο, παρόλα αυτά οι υπηρεσίες που προσφέρει φαίνονται να είναι αρκετές για αυτούς που τα προτιμούν. Τελευταία υπάρχει και ένα μια γρήγορα αναπτυσσόμενη κοινότητα γύρω από τα WSS που εκφράζεται κυρίως από τα Weblogs του Patrick Tisseghem, του Arpan Shah, του Joris Poelmans και του Mike Fitzmaurice.

Επανερχόμενος στην υποδομή, ενώ τα WSS είναι τόσο δημοφιλή στα intranets δεν είναι στο internet, μιας και απαιτούν Windows Authentication και οι χρήστες πρέπει να είναι και χρήστες domain ή local χρήστες του server. Κανένας δεν είναι σε θέση να συντηρήσει ένα hosted windows server, μιας και έχουν υψηλό κόστος, ιδιαίτερα στην Ελλάδα που οι internet υπηρεσίες σε windows περιβάλλον είναι υπερτιμολογημένες.

Όταν μιλάμε για user communities, συνήθως εννοούμε και μη κερδοσκοπικά sites που έχουν ξεκινήσει από τις προσπάθειες χρηστών που σκοπός τους είναι να φέρουν κοντά χρήστες που μοιράζονται παρόμοια ενδιαφέροντα, για συζήτηση, αλληλοβοήθεια και ομαδικές προσπάθειες για την ολοκλήρωση ενός έργου από κοινού.

Οπότε λόγω κόστους, και μόνο, η χρήση των WSS είναι εκτός ορίων που μπορούν να φτάσουν τα user communities.

Γύρω στα ίδια αίτια, περιστρέφεται και η μικρή εξάπλωση του DNN. Η τελευταία έκδοση του DNN, προϋποθέτει ότι στο host server υπάρχει εγκατάσταση του SQL Server 2000 ή MSDE. Η ύπαρξη SQL database στο hosting πακέτο είναι σχεδόν πάντα πρόσθετη, και συνήθως αξίζει πολλαπλάσια από μια μηνιαία συνδρομή.

Βέβαια η κατάσταση που υπάρχει αυτή τη στιγμή, είναι κάπως περίεργη. Εν αναμονή του ASP.NET 2.0 και όλων των features που θα έρθουν μαζί του, το καινούργιο ADO.NET, το καινούργιο Enterprise Library, τον SQL Server 2005 Express, σχεδόν κάθε προσπάθεια για βελτίωση των υπαρχουσών εκδόσεων web applications που τρέχουν σε .NET Framework 1.1, έχει μπει στην «κατάψυξη». Τι εννοώ; Το DNN θα μείνει σε αυτή την έκδοση και η επόμενη έκδοση θα είναι σε ASP.NET 2.0, το CS μόλις ανακοίνωσε ότι θα βγάλει μια ακόμα έκδοση την 1.2 σε .NET Framework 1.1, πριν το τέλος του χρόνου, και μετά αντί για την 1.5 που είχε εξαγγελθεί, θα προχωρήσουν στην 2.0 που θα βασίζεται σε ASP.NET 2.0.

Από αυτά διαισθάνεται κάποιος, ότι η αναμονή για το Membership & Personalization layer του ASP.NET καθώς και την ενσωμάτωση της τεχνολογίας Webparts στο ASP.NET με την παράλληλη ύπαρξη του SQL Server 2005 Express, θα προκαλέσει μια τεράστια «έκρηξη» στο χώρο της δημιουργίας Web Applications. Με λίγη προσοχή στο development, θα είναι δυνατό όλες οι εφαρμογές να είναι Webparts και να μπορούν να συνθέσουν, αρκετά γρήγορα και εύκολα, πολυπλοκότερες, μεγαλύτερες εφαρμογές/portals, που να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες, από ενός μικρής ερασιτεχνικής κοινότητας με μικρό κόστος, μέχρι της ανάγκες μιας πολυεθνικής εταιρείας.

George J.

References:
Rainbow Portal Forums
http://forums.asp.net/102/ShowForum.aspx

DotNetNuke Forums
http://forums.asp.net/90/ShowForum.aspx

DotNetNuke Training Videos
http://www.dotnetnuke.com/About/TrainingVideos/tabid/810/Default.aspx

TrainCert.NET
http://www.traincert.net/

Seabury Design
http://www.seaburydesign.com/Tutorials/DNN3xModuleCreation/tabid/67/Default.aspx

Reflector for .NET
http://www.aisto.com/roeder/dotnet/

CodeSmith
http://www.codesmithtools.com/

Vignette
http://www.vignette.com/

Arpan Shah's WebLog (Microsoft SharePoint Products and Technologies & Content Management Server)
http://blogs.msdn.com/arpans/

Patrick Tisseghem's Blog [MVP SharePoint] (Sharing ideas on .NET, SharePoint and Office 2003)
http://blog.u2u.info/DottextWeb/patrick/

JOPX on SharePoint, MSCMS, Office 2003 and SOA (Occasional rantings about SharePoint, Content Management Server, Office 2003 and Service Oriented Architecture...)
http://jopx.blogspot.com

FitzBlog (Mike Fitzmaurice [MSFT] shares as much as he can get away with about what Microsoft is doing with SharePoint Products and Technologies development)
http://blogs.msdn.com/mikefitz/default.aspx

George J. Capnias: Χειροπρακτικός Υπολογιστών, Ύψιστος Γκουράρχης της Κουμπουτερολογίας w: capnias.org, t: @gcapnias, l: gr.linkedin.com/in/gcapnias

Ώραια το θέτεις Γιώργο.

Μη μπορώντας να κάτσω αυτή τη στιγμή να παραθέσω όλες τις απόψεις μου σε σχέση με τα θέματα που θίγεις, θέλω πρώτα απ' όλα να συμφωνήσω στο θέμα WSS vs <Open Source Competion>. Το βασικότερο πρόβλημα που υπάρχει είναι το θέμα της απαίτησης windows authentication από το WSS ή οποία συνεπάγεται licenses για windows users στον server ή σε domain. Αυτό καθιστά πρακτικά αδύνατη τη χρήση του WSS για ανοικτά και μεγάλα communities. (Για να υπερβάλω λίγο: "ούτε η ίδια η microsoft δεν θα το έκανε"). Βέβαια κανείς δεν αποκλείει την δυνατότητα της msft να ετοιμάσει ένα internet community oriented προϊόν το οποιο να βασίζεται στις ίδιες τεχνολογίες με το WSS.

Υπάρχουν διάφορες σκοπιές από τις οποίες μπορεί να δει κανείς το θέμα που συζητάμε. Δεν είμαι σίγουρος ότι έτσι όπως θα το θέσω είναι ξακάθαρο αλλά, ας πούμε ότι μπορείς να δεις το πρόβλημα θεωρητικά (πως δηλ. πρέπει να στήσεις ένα CMS αξιοποιώντας το .NET Framework και τις άλλες τεχνολογίες της Microsoft), ή πρακτικά (δηλ. πως τα συστήματα που έχουν στηθεί σε αυτή την κατεύθνση αντιμετωπίζουν τα διάφορα προβλήματα που έχουν να λύσουν και τι πρακτικά θέματα προκύπτουν γύρω από τις συγκεκριμένες υλοποιήσεις). Μπορείς επίσης να το δεις από την πλευρά του Systems Developer ή Engeneer (όπου θα δεις το ίδιο το infrustructure που δημιουργείται από κάθε ομάδα και όπου σε ενδιαφέρει η ανάπτυξη και η εξέλιξή του) ή από την πλευρά του Application Developer ή Engineer (όπου θα δεις πως με κάποιο από τα συστήματα θα στήσεις συγκεκριμένου τύπου εφαρμογές be them communities, portals, intranets etc). Ακόμη μπορείς να το δεις εμπορικά (από την πλευρά της επιχείρισης που αξιοποιεί εμπορικά τις υποδομές αυτές παρέχοντας βασισμένες σε αυτές υπηρεσίες και προϊόντα στους πελάτες της) ή λειτουργικά (από την πλευρά του τελικού χρήστη ή της επιχείρησης που κάνει την δουλειά της χρησιμοποιώντας εφαρμογές που βασίζονται σε αυτές τις υποδομές και η οποία είναι τελικά ο παράγοντας εκέινος ο οποίος καθορίζει την εμπορική τους αξία και την προοπτική της βιωσιμότητάς τους). Προφάνως υπάρχουν και άλλες σκοπιές από τις οποίες μπορείς να το δεις όπως ας πούμε εκείνη του Έλληνα Developer (ο οποίος έχει συχνά να αντιμετωπίσει θέματα integration με καθαρά τοπικού χαρατήρα εφαρμογές όπως τα Ελληνικά ERPs).

Θα πρότεινα στην συζήτηση που πιθανά θα ακολουθήσει να είναι ξεκάθαρο το σημείο από το οποίο βλέπουμε κάθε πράγμα. Αν θέλουμε να το δούμε από όλες τις σκοπιές, ας τις πιάσουμε μια-μια. Φοβάμαι ότι αν δεν το κάνουμε θα καταλήξουμε να συγκρίνουμε ανόμοια πράγματα.

Επίσης θα ήθελα να με την ευκαιρία να συμφωνήσω με εσένα (Γιώργο) και τον Άγγελο ότι δεν αποτελεί κριτήριο η γλώσσα στην οποία είναι γραμμένη η εφαρμογή προκειμένου να την χρησιμοποιήσεις ή να την επεκτείνεις. Εκτός εάν (και θα παρακαλούσα να συμφωνήσετε κι εσείς μαζί μου) θέλεις να αλλάξεις core κώδικα στην εφαρμογή δουλεύοντας μαζί με το core team (οπότε μέχρι και σήμερα -δηλαδή πριν το .NET Framework 2.0- θα πρέπει να γράψεις στην ίδια γλώσσα με την οποία γράφουν και οι υπόλοιποι core developers το ίδιο assembly). Το codesmith και το reflctor.net δεν νομίζω ότι μπορούν να σε βοηθήσουν σε κάτι τέτοια. Βέβαια ούτως ή άλλως το πρόβλημα αυτό θα λήξει εν μέρη με την έλευση των νέων compilers οπότε θα μπορείς να στέλνεις τουλάχιστον νέα classes και να χρησιμοποιείες τα object oriented features της γλώσσας και του framework ώστε να μπορείς να φτιάξεις π.χ. ένα sub-class σε C# που να εξελίσει το super-class που βρίσκεται στο ίδιο assembly και είναι γραμμένο σε VB.NET. Δεν είναι ό,τι καλύτερο αλλά τουλάχιστον θα είναι εφικτό και θα διευκολύνει το debugging και την υιοθέτηση κώδικα γραμμένου σε C# από ένα VB.NET project team.

Όπως σας έχω ξαναπεί, το DNN δεν το κοίταξα καθόλου για δύο και πλέον χρόνια. Όταν το ξαναείδα αυτές τις μέρες εντυπωσιάστηκα πάρα πολύ από τη δουλειά που έχουν κάνει στο skining. Δεν είχα το χρόνο να το δω από μέσα αλλά τα skins που κυκλοφούν εκτός από πάρα πολλά, είναι και πάρα πολύ καλά σε ποιότητα. Αυτό για μένα είναι ένα hint ότι μάλλον και ο μηχανισμός που έχουν φτιάξει για το skining είναι αξιόλογος.

<παρένθεση>

<!-- Η επόμενη παράγραφος αποτελεί παρένθεση και αν έχει ενδιαφέρον είναι καλό να μην χρησιμοποιηθεί για να χαλάσει αυτη συζήτηση -->

Μια και το DNN δεν έχει πολυγλωσσικότητα στο δυναμικό περιεχόμενο, έχω μια πρόταση που θα μπορούσε να είναι επιλέξιμη αφού είναι κι αυτή open source. Δεν έχω κάνει όμως τα απαιτούμενα πράγματα ώστε να είναι παρουσιάσιμη ακόμα αν και εγώ ήδη την χρησιμοποιώ στα portals που φτιάχνω. Δεν χρειάζεται απολύτως καμία αλλαγή στον compiled κωδικα εκτός από μια γραμμή σε ένα αρχείο (εφόσν υπάρχει data layer). Δεν χρειάζεται παρα μόνο να τρέξει ένα SQL script στην database. Το μόνο που χρειάζεται είναι μια minor αλλαγή στα stored procs που γράφουν στους πίνακες (η οποία είναι στην ουσία αλλαγή του ονόματος του πίνακα). Δηλαδη αντι για UPDATE MyTable SET <κλπ> να αλλάξει σε UPDATE uvw_MyTable SET <κλπ>. Όπου uvw_MyTable είναι ένα view που φτιάχνεται αυτόματα από το SQL script. Ακόμα κι αυτό δεν θα χρειαζόταν αν ο SQL 2000 server υποστήριζε inserts και updates σε computed columns στα tables όπως υποστηρίζει στα views. That's it... Έχεις πολυγλωσσικό site με έτοιμο UI για το editing του δυναμικού περιεχομένου: το UI που ήδη είχες. Ακούγεται καλό αλλά υπάρχει ένα catch! (Αλλοίμονο αν δεν υπήρχε). Μπορείς να χρησιμοποιήσεις στην πολυγλωσσικότητα μόνο τις γλώσσες για τις οποίες έχει resources και messages ο SQL 2000. Ευτυχώς μια από αυτές είναι τα Ελληνικά και οι υπόλοιπες είναι όλες major γλώσσες του κόσμου. Επίσης, είναι open source. Τέλος, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να κάνει πολυγλωσσική οποιαδήποτε SQL database. Θα το ετοιμάσω ώστε να είναι παρουσιάσιμο σε πρώτη ευκαιρία, θα βάλω τις σχετικές οδηγίες στο site μου και θα σας ενημερώσω.

</παρένθεση>

Αυτά για την ώρα

καλό σαββατοκύριακο

rousso

Προσωπική μου άποψη είναι ότι σύγκριση μεταξύ Potal Frameworks αλλά και εφαρμογών γενικώτερα, από τη στιγμή που αυτές κληρονομούν όλα τα χαρακτηριστικά της ίδιας (.Νet) τεχνολογίας, μπορεί να γίνει μόνο σε επίπεδο συγκεκριμένων projects με σαφή καθορισμό των προδιαγραφών υλοποίησης.
Oπότε θα μπορούσαμε να πούμε ότι για ένα τύπο projects καταληλότερο είναι το Α Portal framework, ενώ για άλλο τύπο Projects καταλληλότερο είναι το B Portal Framework. 
Γιαυτό και θεωρώ ότι σε επίπεδο εφαρμογής δεν μπορεί να προκριθεί αυτή τη στιγμή κάποιο από τα δύο Open Source Portal Frameworks που έχουν ξεχωρίσει τα τελευταία χρόνια. 
Υπάρχουν όμως ιδιότητες (τις αναφέρω σε προηγούμενο post) που χαρακτηρίζουν την επιτυχία οποιουδήποτε open source project, με βάσει τις οποίες το Dotnetnuke χαρακτηρίζεται ως η πιο επιτυχημένη υλοποίηση .Νet open source portal framework και μάλιστα μακράν των άλλων.
Τώρα σε επίπεδο εφαρμογής, νομίζω ότι ίσως να μπορούμε σε λίγο καιρό να βγάλουμε "νικητή", αφού νομίζω ότι το κύριο κριτήριο επιλογής εφαρμογών στο άμεσο μέλλον θα είναι το πόσο σύντομα και πόσο σταθερές εκδόσεις θα κάνουν release σε Asp.Net 2.0. (Νομίζω ότι σε αυτό το σημείο DNN και CS έχουν ένα προβάδισμα).

Δεν έχω αναφερθεί σε WSS γιατί νομίζω ότι έχει άλλο πεδίο εφαρμογής και μάλλον δύσκολα μπορούμε να το συγκρίνουμε με Free Open Source Εφαρμογές.

Όσον αφορά το integration DNN με CS, έχει ανακοινωθεί ότι σχετικά σύντομα το DNN θα περιέχει το CS σαν module.
Σχετικά με την επιλογή γλώσσας, έχω σχηματίσει την άποψη ότι μάλλον δεν είναι σωστό να διαχωρίζουμε τους developers σε  C# ή VB.Net, αλλά σε .Νet developers ή όχι.

Όσον αφορά την πολυγλωσσικότητα το DNN θα υποστηρίζει και localization δυναμικού περιεχομένου, σε μια από τις επόμενες major releases. Υπάρχουν βέβαια αυτή τη στιγμή modules που αντιμετωπίζουν το θέμα.

Όπως πολύ σωστά αναφέρεις Γιώργο, τροχοπέδη στην ανάπτυξη και υιοθέτηση .Νet Web εφαρμογών αποτελεί τουλάχιστον μέχρι τώρα κυρίως ατην Ελλάδα το υψηλό κόστος hosting και η ανεπαρκής σε πολλές περιπτώσεις υποστήριξη σε Windows based hosting.
Από καιρό είμαστε σε επαφή με datacenter στην Αμερική, και χωρίς να θέλουμε να υποσχεθούμε τίποτα επί του παρόντος, ελπίζουμε σύντομα να μπορέσουμε να δώσουμε εντελώς δωρεάν web hosting σε Έλληνες .Net developers, για testing και development των Web εφαρμογών τους σε real environment. Φυσικά θα υποστήριζεται Asp, Asp.Net και Μs Sql Databases. Θα υπάρχει και υποστήριξη Asp.Net 2.0 η οποία όμως έχει ένα πολύ μικρό κόστος και θα δούμε πως θα την υλοποιήσουμε.
Αυτή η υπηρεσία θα ανακοινωθεί αρχικά μόνο στα μέλη του forum του dotnetzone και φυσικά του Dotnetnuke.gr.
Θα μας βοηθούσε πάρα πολύ αν είχαμε το feedback, τις απόψεις και τις ιδέες των μελών του forum γύρω από αυτό το θέμα. Και πάλι να τονίσω ότι είναι δύσκολη η υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος (δωρεάν .Νet και Ms Sql hosting) και πολλά θα εξαρτηθούν από το Feedback που θα έχουμε, για να αποφασίσουμε αν θα προχωρήσουμε και με ποιά μορφή σε μια τέτοια προσπάθεια.