Μίλα μου για μήλα…
Η λέξη “διάλογος” έγινε ξανά της μόδας, λόγω του ότι διανύουμε προεκλογική περίοδο. Κι αυτό ακριβώς (ο διάλογος - όχι η προεκλογική περίοδος) είναι το θέμα του συγκεκριμμένου post.
Παραδοσιακά, ο πιο συνηθισμένος τρόπος εξάπλωσης μιας ιδέας, όταν μάλιστα αποτελούσε επίσημο πολιτικό ή θρησκευτικό δόγμα, ήταν η ... φυσική εξόντωση των αντιτιθεμένων σ' αυτήν. Πολύ πρόσφατα (και μόνο μετά από άφθονη αιματοχυσία και δύο παγκοσμίους πολέμους) οι Δυτικές δημοκρατίες αποφάσισαν να θεωρήσουν το διάλογο ως το μόνο εργαλείο κοινωνικής συνεννόησης που ταιριάζει σε πολιτισμένους ανθρώπους.
Όμως υπάρχουν σοβαρές διαφωνίες στο τι συνιστά διάλογο. Για παράδειγμα, πρέπει τα εμπλεκόμενα μέρη ν' αποδέχονται ανεπιφύλακτα τους κανόνες της λογικής; Μπορούν να συζητήσουν ισότιμα ο ισχυρός με τον ανίσχυρο; Έχει νόημα ο διάλογος μεταξύ αυτών που (παραφράζοντας τον William James) "νομίζουν ότι συζητάνε, ενώ απλώς ανταλλάσσουν τις προκαταλήψεις τους";
Ερωτήματα σαν τα προαναφερθέντα βρίσκονται στο επίκεντρο των φιλοσοφικών και πολιτικών διαξιφισμών από το 18ο αιώνα. Δυστυχώς όμως κανείς δεν ασχολείται με μια πολυπληθή ομάδα συμπολιτών μας, οι οποίοι:
- είναι απόλυτα ευχαριστημένοι με τις αντιλήψεις τους,
- δεν έχουν καμμία διάθεση να τις ξανασκεφτούν, πολύ δε περισσότερο να τις αμφισβητήσουνε, και…
- μάλιστα βγάζουν το ψωμί τους προωθώντας τη μία ή την άλλη άποψη, οπότε δεν έχει καμμία σημασία εάν αυτή είναι καλύτερη ή χειρότερη από τις άλλες (“με το φαγάκι του μωρού θα παίζουμε;”)
Το δράμα αυτών των ανθρώπων έγκειται στο ότι, αν και σιχαίνονται το διάλογο, παρ' όλ' αυτά υποχρεώνονται από τις κοινωνικές συμβάσεις (και τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις) να συνδιαλέγονται συνεχώς.
Όμως υπάρχει λύση!
Έβαλα στο μίξερ ένα παλιό μου άρθρο, το επικαιροποίησα, το προσάρμοσα και είμαι σε θέση να προσφέρω στους κατ' επάγγελμα συν-ομιλητές μια σειρά γενικών κατευθύνσεων, η οποία -παρ' όλο που δεν τολμά να διεκδικήσει εύσημα πληρότητας - θα τους βοηθήσει να επιβιώσουν σ' ένα εχθρικό περιβάλλον, ακόμα κι όταν ο αντίπαλος διαθέτει ισχυρότατα επιχειρήματα.
Γενικές Κατευθύνσεις
- Δημοσιοποίηση
Φρόντισε πάντοτε να κάνεις διάλογο μπροστά σε ακροατήριο. Μην αναλώνεσαι σε man-to-man αψιμαχίες. Θυμήσου: ο Δημόσιος Διάλογος ("ντιμπέιτ" επί το ελληνικότερον) συνήθως σκοτώνει το νόημα, ιδιαίτερα αν γίνεται στην τηλεόραση.
- Σημειολογία, όχι Σημασιολογία
Δεν έχει τόση σημασία τι λες, όση πώς το λες. Όπως λέει και το ρητό, οι απλοί άνθρωποι (δηλαδή οι δυνητικοί πελάτες σου) εντυπωσιάζονται πιο πολύ από τη γλώσσα του σώματος, παρά από τη γλώσσα του στόματος. Γι’ αυτό όσο πιο χοντρό είναι το ψέμα που ετοιμάζεσαι να πεις, τόσο πιο άνετος και σίγουρος πρέπει να δείχνεις.
- Σύλληψη της ευνοίας
Βασική προϋπόθεση της επιτυχίας είναι να κερδίσεις το ακροατήριο. Ξεκίνα παινεύοντας τους ακροατές σου για κάτι, δεν έχει σημασία τι. Δείχνε στους υποστηρικτές σου με κάθε ευκαιρία ότι είσαι ένας απ’ αυτούς, αλλά ταυτοχρόνως φρόντιζε να μην αποξενώνεις όσους δεν διάκεινται και τόσο φιλικά απέναντί σου. Για παράδειγμα, είναι καλό από το ξεκίνημα να δηλώσεις και ότι θεωρείς το διάλογο απαραίτητο, και ότι τα αιτήματα ή οι απόψεις σου είναι "αδιαπραγμάτευτες", ούτως ώστε ούτε οι “άλλοι” να σε θεωρήσουν αδιάλλακτο, ούτε οι δικοί σου πουλημένο.
- Επιλεκτική Κώφωση
Αντί να προσπαθείς να κατανοήσεις τα λεγόμενα του συνομιλητή σου, ψάξε καλύτερα για λέξεις-κλειδιά που θα σε βοηθήσουν να τον τοποθετήσεις σε μια από τις προκατασκευασμένες γενικές κατηγορίες που έχεις στο κεφάλι σου. Έτσι μπορείς ν' αντικρούσεις μ' ευκολία όσα θα μπορούσε να είχε πει, είτε όντως τα είπε, είτε όχι. Εάν πάλι δεν καταφέρεις να τον κατηγοριοποιήσεις με την πρώτη, άρχισε να βάζεις λόγια στο στόμα του με το σύστημα "Αν κατάλαβα καλά, υποστηρίζεις ότι [κάτι άσχετο και σιχαμένο]". Μετά μπορείς να τον κατακεραυνώσεις, παρά τις διαμαρτυρίες του. Στο τέλος, το μισό ακροατήριο θα είναι πεπεισμένο ότι ο συνομιλητής σου είναι ακραίος υποστηριχτής του [κάτι άσχετο και σιχαμένο], ενώ το άλλο μισό απλώς θα θαυμάζει την ευγλωττία σου κατά την παράθεση των επιχειρημάτων σου.
- Στρατηγική εξόδου
Είναι ζούγκλα εκεί έξω! Ποτέ δεν ξέρεις πότε θα στριμωχτείς τόσο πολύ, ώστε να βρεθείς να παλεύεις για την επιβίωση. Σ’ αυτήν την περίπτωση πρέπει να είσαι προετοιμασμένος να διαλύσεις τη συζήτηση προκαλώντας ανοιχτά τον αντίπαλο
π.χ. - Σου εξήγησα τη θέση μου τόσες φορές. Τελικά δεν θέλεις να την καταλάβεις, δεν μπορείς να την καταλάβεις, ή απλώς δεν καταφέρνεις να συγκεντρωθείς στη συζήτηση;
- Σ' ανθρώπους σαν και σένα δεν έχω να πω απολύτως τίποτα. Εμένα θα με κρίνει ο λαός / η ιστορία / ο Θεός!
Σίγουρα θα παρατηρήσατε ότι οι κατευθύνσεις αυτές είναι πολύ γενικές, κάτι σαν design patterns του συνδικαλισμού. Σε επόμενο post θ’ ασχοληθούμε με συγκεκριμμένες και χρήσιμες παρελκυστικές τεχνικές (κάτι σαν framework αποφυγής διαλόγου επί της ουσίας).
[Εάν βέβαια υπάρχει ενδιαφέρον. Θα το δείξουν τα σχόλιά σας…]